محیط زیست به همهٔ محیط‌هایی که در آن‌ها زندگی جریان دارد، گفته می‌شود. مجموعه‌ای از عوامل فیزیکی خارجی و موجودات زنده که با هم در کنش هستند، محیط زیست را تشکیل می‌دهند و بر رشد و نمو و رفتار موجودات تأثیر می‌گذارند. حفاظت از محیط زیست یکی از هدف‌های اساسی توسعهٔ پایدار است که به منظور ارتقاء کیفیت زندگی بشر و حفظ تعادل باطراوت در سطح کرهٔ زمین انجام می‌شود. محیط زیست سالم در این بین اهمیت بالایی دارد.
اما چرا محیط زیست باید پاک و سالم باشد؟ چه تاثیرات منفی و مثبتی برای زندگی بشر دارد؟ در این پست وبلاگ به برخی از دلایل و عوامل مؤثر بر سلامت محیط زیست و نقش آن در بهبود شرایط جسمانی، روانی و اجتماعی انسان خواهیم پرداخت.
دلایل سلامت محیط زیست
سلامت محیط زیست به معنای حفظ تعادل و تنوع در سامانه‌های طبیعی است که منابع حساس و حائز اهم برای حفظ حيات هستند. سلامت محيط زيست داراي ابعاد گوناگوني است كه عبارت‌اند از:
– سلامت فيزيكي: كيفيت هوا، خاك، آب، صدا، نور، دما، رطوبت و … كه بر سلامت جسماني انسان تأثير دارند.
– سلامت رواني: كيفيت فضاي سبز، مناظر طبيعي، فضاي باز، فضاي شخصي، فضاي عمومي و … كه بر سلامت رواني انسان تأثير دارند.
– سلامت اجتماعي: كيفيت فضاي شهري، فضاي عادلانه، فضاي همكاري، فضاي همزيستي، فضاي شفاف و … كه بر سلامت اجتماعي انسان تأثير دارند.
عوامل تاثیرگذار بر سلامت محیط زیست
سلامت محيط زيست به عوامل داخلي و خارجي بستگي دارد كه در نظر گرفتن آن‌ها در فعاليت‌ها و تصميم‌گيري‌ها الزامي است. عوامل داخلي شامل عوامل فعال در خود سامانهٔ طبيعي هستند كه به صورت خودكار عمل مي‌كنند. عوامل خارجي شامل عوامل فعال در خارج از سامانهٔ طبيعي هستند كه به صورت خودجوش يا با نفوذ از خارج عمل مى‌كنند.
با توجه به افزایش رشد جمعیت و توسعه صنعتی، محیط زیست به عنوان یک عامل مهم برای سلامت انسان مورد توجه قرار گرفته است. محیط زیست سالم، شرط لازم برای حفظ سلامت جسمی و روانی افراد و جوامع است. در این مقاله، قصد داریم عوامل اثرگذار بر سلامت محیط زیست را بررسی کنیم و راهکارهایی برای بهبود آن ارائه دهیم.
عوامل اثرگذار بر سلامت محیط زیست می‌توانند به دو دسته کلی تقسیم شوند: عوامل طبیعی و عوامل انسان‌ساخت. عوامل طبیعی شامل تغییرات آب و هوایی، فصول، بلایای طبیعی، گونه‌های زنده و مواد شیمیایی طبیعی هستند. این عوامل ممکن است هم مفید و هم مضر باشند. برای مثال، باران مفید است چون منبع آب شیرین است، اما سیل مضر است چون خسارات جانی و مالی وارد می‌کند. عوامل انسان‌ساخت شامل فعالیت‌های صنعتی، کشاورزی، حمل و نقل، تولید زباله، استفاده از انرژی‌های فسیلی و ناشایست، تخریب جنگل‌ها و منابع طبیعی هستند. این عوامل در بسیاری از موارد منجر به آلودگی هوا، آب و خاک، کاهش تنوع زیستی، افزایش گازهای گلخانه‌ای و تغییرات آب و هوایی نامطلوب می‌شوند.
برای حفظ سلامت محیط زیست، لازم است که همکاری و هماهنگی بین دولت‌ها، سازمان‌ها، نهادها و فرد‌ها صورت گیرد. برخی از راهکارهای پیشنهاد شده عبارتند از:
- ترویج فرهنگ حفاظت از محيط زيست در جامعه و آموزش به کودکان و نوجوانان
- تحقق توسعه پایدار با توجه به نياز‌های نسل حاضر و آينده
- استفاده از انرژي های تجديدپذير و کاهش مصرف انرژي
- کاهش تولید زباله و افزایش بازيافت
- کاهش استفاده از محصولات شيميائي و سمي
- حفاظت از منابع طبيعي و گونه های زيستي
- کنترل کيفيت هوا، آب و خاک
- پياده سازي قوانين و مقررات محيط زيستي
سلامت محيط زيست يک حق بشري است که بر عهده همگان است. با رعايت اصول حفاظت از محيط زيست، نه تنها به خودمان کمک مي کنيم بلکه به نسل هاي آينده هديه اي گرانبها مي دهيم.