در دهه 80 خورشیدی، مقامات شهری تهران برای کنترل و کاهش آلودگی هوا و تسهیل ترافیک شهری، اقداماتی انجام دادند. یکی از این اقدامات معروف به طرح زوج و فرد بود. در این طرح، خودروهایی که رقم سمت راست پلاک آن‌ها فرد بود، می‌توانستند در روزهای فرد و خودروهایی که رقم سمت راست پلاک آن‌ها زوج بود، می‌توانستند در روزهای زوج وارد محدوده طرح شوند. اما این طرح در طی سال‌های بعدی با تغییر روبرو شد و حالا باید بیشتر به این مسئله دقت کنیم که طرح آلودگی هوا چیست.
پس از گذشت تقریبا یک دهه و نیاز به ایجاد تغییرات، مسئولان شهرداری تهران تصمیم گرفتند که این طرح را با ایجاد تغییراتی بهبود بخشند. از سال 1389، طرح زوج و فرد جای خود را به طرح جدیدی به نام طرح آلودگی هوا داده است. این طرح به طور اختصاری LEZ (Low Emission Zone) نامیده می‌شود. در این طرح، ملاک کنترل ترافیک و آلودگی ناشی از تردد خودروها دیگر زوج یا فرد بودن پلاک‌ها نیست.
منظور از طرح آلودگی هوا چیست؟
طرح آلودگی هوا (مشابه طرح زوج و فرد قبلی)، سعی می‌کند محدودیت‌هایی برای تردد خودروها در مناطق پرتردد شهری اعمال کند. اما این بار، ملاک محدودیت‌ها شماره پلاک خودرو نیست، بلکه زمان تردد در این طرح نقش دارد. به عبارت دیگر، ساعت تردد اهمیت دارد و خودروها نمی‌توانند در ساعات مشخص در بخش‌های خاصی از شهر تردد کنند.
محدوده طرح آلودگی هوا همچنان مطابق با مسیری است که قبلا برای طرح زوج و فرد وجود داشت. مسیرهایی که در طرح آلودگی تهران قرار دارند به شرح زیر است:
– سمت شمال: از چمران به همت تا زین‌الدین به امام علی
– از سمت شرق: از زین‌الدین به امام علی تا امام علی به بعثت
– سمت جنوب: از امام علی به بعثت تا بعثت به نواب
– سمت غرب: از بعثت به نواب تا چمران به همت
در طرح آلودگی هوا، محدودیت‌هایی برای تردد به این مناطق وجود دارد. ساعات ممنوع برای ورود به مناطق طرح به شرح زیر است:
– در روزهای شنبه تا چهارشنبه، طرح از ساعت 6:30 تا 18:00 برقرار است.
– در روز پنجشنبه، طرح از ساعت 6:30 تا 13:00 برقرار است.
فراموش نکنید: در روزهای تعطیل، طرح آلودگی هوا اجرا نمی‌شود.
جریمه طرح آلودگی هوا 1402
حالا که می‌دانیم طرح آلودگی هوا چیست، بد نیست با جریمه عدم رعایت این ساعات و محدوده‌های ذکر شده هم آشنا شویم. در صورتی که در محدوده کنترل و کاهش آلودگی هوا بدون مجوز یا پرداخت عوارض تردد کنید، متوجه می‌شوید که جریمه معادل 20 هزار تومان برای پلاک خودروی شما ثبت خواهد شد. باید توجه داشت که این جریمه در روزهایی که هوای شهر آلوده است و تردد از سوی راهنمایی و رانندگی منع شده است، به مراتب بیشتر است. در سال گذشته این جریمه تا 105.000 تومان هم رسیده است.
جدول عوارض طرح آلودگی
| ساعت | نوع معاینه فنی | مبلغ عوارض |
| پیش از ۱۰ صبح | عادی | ۳۹.۴۲۰ تومان |
| پیش از ۱۰ صبح | برتر | ۲۷.۵۹۴ تومان |
| بین ۱۰ صبح تا ۱۶ عصر | عادی | ۲۷.۵۹۴ تومان |
| بین ۱۰ صبح تا ۱۶ عصر | برتر | ۱۹.۳۱۵ تومان |
| بعد از ۱۶ عصر | عادی | ۳۹.۴۲۰ تومان |
| بعد از ۱۶ عصر | برتر | ۲۷.۵۹۴ تومان |
شرایط خرید طرح آلودگی هوا چیست؟
اگر از سهمیه ورود رایگان خود به طرح کاهش آلودگی هوا استفاده کرده و آن را به پایان رسیده‌اید، برای ورود به این محدوده باید هزینه و عوارض را پرداخت کنید. با خرید طرح جدید، جریمه نخواهید داشت. هزینه خرید طرح آلودگی هوا برابر با 50 درصد مبلغ عوارض ورود به محدوده طرح خواهد بود. این مبلغ بر اساس عواملی مانند معاینه فنی و ساعت ورود به طرح متفاوت خواهد بود. برای خرید طرح آلودگی هوا باید به وب‌سایت تهران من مراجعه کنید.
سهمیه تردد خودروهای پلاک شهرستان
در صورتی که خودرویی که شما دارید، پلاک شهرستان داشته باشد و در تهران تردد کنید، می‌توانید بدون پرداخت هزینه طرح زوج و فرد، به مدت 15 روز در هر فصل، مجوز تردد در محدوده طرح آلودگی هوای پایتخت را دریافت کنید.
برای این منظور بعد از اینکه دانستید طرح آلودگی هوا چیست، باید در وب‌سایت تهران من به آدرس my.tehran.ir ثبت نام کنید. همچنین، برای تردد در پایتخت و استفاده از مجوز 15 روزه در منطقه طرح آلودگی هوای تهران، باید این ثبت نام را انجام دهید. به یاد داشته باشید که ثبت نام در وب‌سایت تهران من برای هر دو گروه خودرویی با پلاک تهران و پلاک شهرستان الزامی است.
سهمیه تردد خودروها در محدوده طرح آلودگی هوا
سهمیه تردد خودروها در منطقه طرح آلودگی هوای تهران بر اساس پلاک آن‌ها تعیین می‌شود. برابر با طرح کاهش آلودگی هوای تهران 1402 هر خودرو (بدون توجه به زوج یا فرد بودن پلاک)، در هر فصل سال سهمیه خاصی برای تردد در منطقه طرح آلودگی هوا دارد. به طور مشخص، خودروهایی با پلاک تهران می‌توانند در هر فصل سال، به مدت 20 روز در منطقه طرح آلودگی هوا یا همان زوج و فرد سابق، تردد داشته باشند.
تاثیر حمل و نقل شهری بر آلودگی هوا
حمل و نقل شهری از طریق خودروهای سواری، اتوبوس‌ها، قطارها و متروها، از سوخت‌های فسیلی مانند بنزین و گازوئیل استفاده می‌کند. احتراق این سوخت‌ها باعث تولید اکسیدهای گازی مضر مانند دی‌اکسیدکربن (CO2)، اکسید نیتروژن (NOx) و ذرات معلق (PM) می‌شود. این ترکیبات باعث افزایش آلودگی هوا و تشدید مشکلات تنفسی و سلامتی مردم می‌شوند.
ترافیک شدید در شهرها نیز به افزایش آلودگی هوا کمک می‌کند. خودروهای ترافیکی با سرعت کم و توقف‌های مکرر، باعث افزایش مصرف سوخت و انتشار بیشتر آلاینده‌ها می‌شوند. ناکارآمدی سیستم حمل و نقل عمومی نیز تاثیر مهمی در آلودگی هوا دارد. کمبود وسایل نقلیه عمومی، عدم توسعه این سیستم و برنامه‌ریزی ناکافی، باعث می‌شود که بیشتر مردم به استفاده از خودروهای شخصی تمایل داشته باشند که باعث افزایش ترافیک و آلودگی هوا می‌شود.
کلام آخر
در این متن به بررسی سوال طرح آلودگی هوا چیست پرداختیم تا بدانیم چرا کنترل رفت و آمد ماشین‌ها در خیابان مهم است. کارشناسان تصفیه دود پاک زیست (شادتکس) پیشنهاد می‌کنند از این طرح پیروی کنید تا مسئولیت شهروندی خودتان را به نحوه احسن انجام داده باشید.